راههای پیشگیری و کنترل آسیت

راههای پیشگیری و کنترل آسیت



راههای پیشگیری و کنترل آسیت در گله های گوشتی

سندرم افزایش فشار خون ریوی(PHS) که بنام سندرم آسیت یا شکم آبی شناخته شده است بصورت وسیعی در بین جوجه های گوشتی در حال رشد رخ می دهد و یکی از علت های مهم تلفات در بسیاری از گله های گوشتی محسوب می شود. تعامل بین فاکتورهای محیطی و ژنتیکی نقش مهمی را در بروز این سندرم ایفا می کنند. اولین بار این سندرم در جوجه های گوشتی که در ارتفاعات Bolivia پرورش داده می شدند دیده شد. در سالهای اخیر دیده شده که بیماری زاییی این بیماری، چند فاکتوری است و بیشترین عامل های بروز این سندرم فاکتورهای محیط و ژنتک هستند. تجمع مایع آسیت می تواند توسط فاکتورهای مختلفی ایجاد شود. چهار عملکرد ناقص در بدن وجود دارند که باعث ساخته شدن مایع آسیت می شوند:

 

1-آسیب های عروقی که باعث نشت مواد از میرگها می شود.

2-بلوکه شدن سیستم لنفاوی که باعث جلوگیری از زهکشی می شود.

3-کاهش فشار انکئوتیکی پلاسما و اکثر مواقع مشاهده ی عملکرد بد آنها.

فزایش فشار هیدرولیکی عروق : افزایش فشار هیدرولیکی عروق ممکن است به وسیله ی چندین تیپ بیماری شامل آسیب های کبدی، آسیب های قلبی یا آسیب به بطن و دهلیز راست و از همه مهمتر افزایش فشار خون ریوی ایجاد شود .گزارش های افزایش فشار خون ریوی در اکثر موارد آسیت در جوجه های گوشتی تجاری دیده می شود.

5-عوامل محیطی مانند ارتفاع، استرس سرمایی و شرایط محیطی انکوباتور و فارم در میزان وقوع آسیت موثر هستند

6-مدیریت نیز نقش مهمی را در بروز آسیت به عهده دارد برای مثال برنامه ی نوری، تغذیه، کیفیت هوا و تهویه همگی در بروز آسیت می توانند نقش داشته باشند.

7-آناتومی و فیزیولوژ جوجه های گوشتی امروزی نیز در میزان وقوع آسیت نقش دارد. سرعت رشد، نیازهای اکسیژنی، ظرفیت و اندازه ی ارگان های داخلی ، پارامترهای خونی و پاسخ های سلولی همگی می توانند تعئین بکنند که چه مقدار یک جوجه ی گوشتی به آسیت حساس یا مقاوم است.

همه ی عوامل ذکر شده از طریق ایجاد هیپوکسی در جوجه ی گوشتی باعث بروز آسیت می شوند.

میزان تلفات ناشی از آسیت در گله هایی که در شرایظ محیطی نرمال نگهداری می شوند ممکن است تا 25% برسد این مقدار در گله هایی که در ارتفاعات یا دمای پائین نگهداری می شوند ممکن است بیشتر شود.

 

1-ژنتیک

درحالی که انتخاب ژنتیکی می تواند وقوع آسیت را تشدید کند از طرفی یک راه حل بسیارخوب و دائمی برای برطرف کردن این اختلال در آینده ی نزدک است. انتخاب لاین های مقاوم به آسیت، جوجه های گوشتی را فراهم می کند که می توانند با حداکثر سرعت رشد کنند.

دیده شده، حیواناتی که بعد از درگیری به آسیت زنده می مانند فرزندانی به دنیا می آورند که کمتر دچار آسیت می شوند.

2-شکل غذا

اکثر طیور گوشتی با جیره ی کرامبل یا پلت تغذیه می شوند که باعث حداکثر راندمان و رشد می شود.

مصرف مش باعث کاهش سرعت رشد، کاهش تلفات و کاهش بروز بیماریهای متابولیکی می شود اما این شکل غذایی در برخی مناطق از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست و عنوان شده که باعث افزایش میزان وقوع چینه دان پاندولی می شود.

عنوان شده که میزان وقوع آسیت در جوجه هایی که از دان پلت استفاده می کنند بیشتر است تا جوجه هایی که از دان مش استفاده می کنند زیرا زمانی که پرنده از مش استفاده می کند وزن بدن پائین تری خواهد داشت در مقایسه با پلت در نتیجه اکسیژن مورد نیاز بدن کمتر خواهد بود ازاینرو احتمال بروز آسیت کمتر خواهد بود.

3-محدودیت غذایی

محدودیت رشد گله را می توان با استفاده از برنامه های تغییر رژیم غذایی یا اعمال محدودت غذایی اعمال کرد.

به دنبال محدود کردن انرژی جیره در اثر اعمال محدودیت غذایی سرعت متابولیکی کاهش یافته  و به دنبال آن کاهش هیپوکسی رخ می دهد.

نکته ی مهم این است که استفاده از یک برنامه ی مناسب محدودیت غذایی وابسته است به:

1-وزن هدف

2-کیفیت لاشه

3-قیمت غذا

4-میزان وقوع آسیت در منطقه ی پرورشی ما

5-نژاد جوجه

6-جنسیت جوجه

7-سن اعمال برنامه

8-شدت اعمال برنامه

9-طول مدت برنامه

نکته مهم اینکه اگر که سن پرنده خیلی بالا باشد یا شدت برنامه خیلی زیاد باشد یا طول مدت آن زیاد باشد رشد جبرانی بطور کامل صورت نخواهد گرفت و به وزن نهایی مد نظر نخواهیم رسید.

محدودیت غذایی میزان وقوع آسیت را در پرندگان کاهش می دهد.

10-آنتی اکسیدان ها

هورمون های تیروئیدی، هیپوکسی سیستمیک و التهاب باعث افزایش تولید رادیکال های آزاد مشتق شده از اکسیژن( ROS) می شوند که شامل: سوپراکسید(0-)، پروکسید هیدروژن(H2O2)، اسید هیپوکلرید(HOCL) و پروکسی نیتریت(OONO-) هستند.

استرس اکسیداتیو در یک ارگانیسم زمانی رخ می دهد که یک عدم تعادل جدی بین تولید ROS و دفاع آنتی اکسیدانی وجود دارد. تقلیل آنتی اکسیدان های درونی یا تولید بیش از حد ROS می تواند باعث بروز استرس اکسیداتیو شود. از طرف دیگر در روندهای متابولیکی اکسیژن سلولی می تواند به جزء اکسیژن واکنشی ناپایدار تبدیل شود. در یک سیستم بیولوژیکی آنتی اکسیدان ها به آسانی توسط ROS اکسید می شوند.

در سندرم آسیت تولید بیش از حد ROS دیده می شود. اولین خط دفاعی در بدن جوجه علیه افزایش ROS آنتی اکسیدان های آندوژن مانند Tocopherel ، Ascorbic acid ، Glutathione و Uric acid هستند.

برای کاهش سرعت واکنش ROS به اجزاء سلولی مهم مانند DNA، غشاء لیپیدی و پروتئین ها برخی آنتی اکسیدان ها در جیره ی غذایی مصرف می شوند تا بعنوان دفاع اولیه علیه ROS عمل کنند. این آنتی اکسیدان ها شامل:

ویتامین E(Tocopherel)

این ویتامین یک آنتی اکسیدان قوی محلول در چربی است که قادر است با رادیکال ها ی پروکسیل اسید چرب که محصول اولیه ی پروکسیداسیون لیپیدی هستند واکنش دهد و واکنش زنجیری را قطع کند و از تولید بیشتر رادیکال های آزاد جلوگیری کند از اینرو این ویتامین قادر است که سطح استرس اکسیداتیو را در عروق خونی ریه کاهش دهد و به دنبال آن آسیب به اندوتلیال عروق کاهش می یابد.

دیده شده در پرنده های آسیتی سطح این ویتامین در کبد و ریه پائین است.

در طول واکنش های آنتی اکسیدانی توکوفرول به یک رادیکال آزاد پایدار تبدیل می شود.

ویتامین C(Ascorbic acid)

ویتامین C بعنوان یک ویتامن محلول در آب در بدن پرنده ها سنتز می شود.

عنوان شده که جیره ی حاوی این ویتامین مقاومت به تنوعی از عوامل استرس زا را افزایش می دهد. این ویتامین قادر است که با رادیکال های آزاد آب مانند رادیکال های هیدروکسیل از طریق بخشیدن یک الکترون واکنش دهد و واکنش پذیری آنها را کاهش دهد.

از طرف دیگر ویتامین C قادر است که اجزاء ترکیب شده ی ویتامین E با اکسیژن را از طریق بخشیدن یک الکترون به رادیکال توکوفرول تعمیر کرده و به حالت اول بازگرداند. در واقع یک عملکرد مهم ویتامین C بازسازی رادیکال ویتامن E است.

اضافه کردن 500 ppm ویتامین C بطور معنی داری تلفات ناشی از آسیت را در جوجه های گوشتی کاهش می دهد.

در مطالعه ایی یک کاهش در افزایش میزان وقوع فشار خون ریوی در استرس سرمایی و در جوجه های تغذیه شده با مقادیر بالای T3 دیده شده وقتی که به جیره  آنها ویتامین C اضافه شد که علت آن کاهش آسیب عضلات در سرخرگهای ریوی این جوجه ها به دنبال مصرف ویتامین C بود. در واقع نقش دیگر ویتامین C  کاهش مقاومت جریان خون بخصوص در مویرگهای باریک ریوی است که باعث کاهش تلفات ناشی از آسیت می شود.

اسید اوریک

  اسید اوریک یک آنتی اکسیدان است که پرنده را در برابر مقادیر بالای  ROS محافظت می کند از طریق غیر فعال کردن اکسیدان از راه انتقال الکترون قبل از اینکه اکسیدان بتواند با یک مولکول بیولوژیکی هدف واکنش دهد.  دیده شده که افزایش غلظت اسید اوریک پلاسما از طریق مصرف جیره ی غذایی، استرس اکسیداتیو را در جوجه های گوشتی سالم کاهش می دهد  .در کل اسید اوریک می تواند یک عامل محافظتی در برابر استرس اکسیداتیو باشد از اینرو استفاده از Inosine(پیش ماده ی اسید اوریک) در جیره باعث کاهش استرس اکسیداتیو می شود.

L-آرژنین

نیتریک اکساید یک گشادکننده ی داخلی عروق ریوی است که از طرق افزایش مقادیر سیکل cGMP عمل می کند و باعث کاهش یون کلسیم داخل سلولی در سلولهای عضلات صاف دیواره ی عروق می شود.این ماده در اندوتلیوم ریه تولید می شود در این محل تحت تاثر آنزیم سنتز کننده  نیتریک اکساید اندوتلیالی(eNOS) L-آرژنین به L-سیترولین تبدیل می شود. در واقع ارژنین مانند یک لایه ی زیری برای تولید نیترک اکساید که یک گشاد کننده ی درونی قوی برای عروق ریوی است لازم است.

آرژنین یک امینو اسید ضروری برای پرنده ها است که باید به جیره ی غذایی آنها اضافه شود عنوان شده آرژنینی که حداکثر سرعت رشد را تقویت می کند برای حداکثر تولید نیتریک اکساید کافی نیست.

سوپراکسید که یک ROS  است باعث کاهش نیمه عمر نیتریک اکساید و در نتیجه باعث کاهش توان کشاد کنندگی عروق می شود علاوه بر این واکنش سوپراکسید با نیتریک اکساید منجر به تولید پروکسی نیترک(عامل اکسید کننده ی قوی که پاسخی به آسیب مستقیم بافتی از طریق اکسیداسون است)، پروکسیداسون و نیتروژن دار شدن لیپیدها، پروتئین ها و DNA می شود.در نهایت تولید بیش از حد رادیکال های آزاد باعث آسیب به اندوتلوم عروقی، تخریب سلولی و در نهایت کاهش مقدار Enos می شود

در مطالعه ایی دیده شده اضافه کردن مکمل آرژنین به جیره باعث کاهش تلفات آسیتی شده که از طریق استرس سرمایی اعمال شده بود.

برگ زیتون

دیده شده که برگ زیتون یک خاصیت کاهش دهندگی فشارخون در رت ها دارد. اسیدهای چرب اشباع نشده در برگ زیتون مانند اسید اولئیک، لیپیدهای پلاسما را کاهش داده و از وقوع بیماریهای قلبی و عروقی جلوگیری می کنند.

برگ زیتون حاوی ترکیبات Lignocellulosic  است که برای محیط زیست زیان آور است. از اینرو مصرف این برگ ها در جیره ی حیوانات از نظر اقتصادی و اکولوژی حائذ اهمیت است.

Oleuropin و مشتقات آن مانند   hydroxytyrosol ترکیبات مهمی هستند که در برگ زیتون یافت می شوند.Oleuropin یک ترکب فنولیک است که خاصیت anti-hypertensive دارد.

در مطالعه ایی از مقادیر مختلف برگ زیتون در جیره طیور گوشتی استفاده شد. در پرنده هایی که از 10 mg/kg برگ زیتون در جیره ی آنها استفاده شد بالاترن درصد زنده مانی، نسبت مصرف غذا و وزن بدن دیده شد. در این مطالعه دیده شد که فشارخون سیستولیک با اضافه کردن برگ زیتون به جیره در شرایط پرورشی نرمال و در استرس سرمایی کاهش می یابد از طرفی با اضافه کردن برگ زیتون PCV خون و شکنندگی RBC در هر دو شرایط پرورشی کاهش یافت که به دنبال این کاهش شکنندگی در RBC  ها مقدار اکسیژن بیشتری می تواند منتقل شود و در نتیجه نسبت RV/TV کاهش می یابد. در کل عنوان شد که جیره ی حاوی برگ زیتون(10mg/kg جیره) بطور چشمگیری فشار خون، نسبت RV/TV و تلفات ناشی از آسیت را در جوجه های گوشتی کاهش می دهد.

آسپرین

آسپرین با اعمال مکانیسم هایی قادر است که از بروز آسیت جلوگری کند.   

  • کاهش شکنندگی گلبول های قرمز
  • اعمال فعالیت آنتی اکسیدانی
  • اعمال فعالیت ضد التهابی

سایر عواملی که به کاهش بروز و درمان آسیت کمک می کنند شامل:

کاهش پروتئن جیره

عنوان شده که پروتئین پائین در جیره اثر موثری بر پیشگیری از بروز آسیت در استرس سرمایی دارد.

در مطالعه ایی دیده شده که جوجه هایی که پروئین پائین دریافت کردند نسبت به آنهایی که جیره ی نرمال دریافت کردند وزن پائین تری داشته  و تلفات ناشی از آسیت در این گروه صفر بود

بیکربنات سدیم

PH خون بر روی اتصال هموگلوبین و اکسیژن در ریه و انتشار اکسیژن به بافت ها اثر دارد (اثر Bohr).کاهش در PH خون اتصال اکسیژن با هموگلوبین را کاهش می دهد که باعث افزایش انتشار در بافت ها می شود در حالی که افزایش PH خون اتصال اکسیژن را افزایش می دهد و به دنبال آن اشباع هموگلوبین در ریه را افزایش می دهد. جیره ی حاوی مقدار زیادی کلراید یا سولفات نشان داده که PH خون و سطح بی کربنات را در جوجه ها کاهش می دهد در حالی که جیره ی حاوی بیکربنات انتظار می رود که PH خون را افزایش دهد. جوجه های گوشتی که سرعت متابولیک بالایی دارند ممکن است وقتی که مقدار زیادی غذا مصرف می کنند در یک حالت اسیدوز متابولیک قرار گیرند.جیره ی حاوی کلراید پائین و بیکربنات بالا منتج به کاهش فشار خون ریوی می شود درحالی که جیره ی حاوی مقدار کلراید بالا گرایش دارد به سمت افزایش وقوع آسیت. افزایش PH خون اتصال هموگلوبین به اکسیژن را افزایش می دهد که در جوجه هایی که بطور کامل غذا می خورند پائین است احتمالا بخاطر اسیدوز متابولیک.

کاهش PH خون منتج می شود به افزایش فشار خون در سرخرگ های ریه در پستانداران که ممکن است  در پرندگان هم به همین صورت باشد.افزایش PH خون میتواند اتصال اکسیژن با هموگلوبین در ریه بهتر کند.از اینرو به نظر می رسد جیره های حاوی بیکربنات ممکن است در پرنده هایی با سرعت رشد بالا و با نیازبسیار بالا به اکسیژن و تولید بالای دی اکسید کربن مفید باشد.

 

فوروزماید

فوروزماید یک داروی مدر است که بعنوان یک گشاد کننده ی عروق عمل می کند.

در مطالعه ای که توسط Wideman و همکارانش در سال 1994  صورت گرفت دیده شده که مصرف این دارو باعث کاهش تلفات ناشی از آسیت در گله های گوشتی درگیر می شود. در این مطالعه دیده شده که مصرف دز های 0.001، 0.005 و 0.01% باعث کاهش معنی دار تلفات ناشی از اسیت بدون کاهش وزن نهایی پرنده می شود در حالی که مصرف دز 0.015% این دارو باعث کاهش تلفات و کاهش وزن نهایی پرنده می شود در کل در این مطالعه دیده شد که مصرف این دارو باعث کاهش هیپرتروفی بطن راست به دنبال کاهش فشارخون سرخرگ ریوی و افزایش دفع مایعات بدن می شود.

عدم آسیب ریوی

بزرگ شدن بطن راست و به دنبال آن بروز آسیت وابسته به آسیب های ریوی هستند که توسط عوامل عفونی مانند آسپرژیلوزیس، اشرشیا کلی یا عفونت های برنشی ویروسی ایجاد می شوند البته بیشتر از اینکه این عوامل عفونی سبب بروز آسیت شوند فاکتورهای ژنتیکی دخیل هستند در واقع عوامل عفونی ومسمومیت ها ریس فاکتور بروز آسیت هستند.

دما

دمای پائین محیط باعث افزایش غلظت T3 پلاسما می شود این افزایش به دنبال افزایش نیاز به گرمای متابولیکی برای نگهداری دمای بدن اتفاق می افتد به دنبال این فرایند افزایش ثانویه در سرعت متابولیکی رخ می دهد که باعث افزایش فشارخون می شود در نتیجه قلب تلاش می کند که ذخیره  اکسیژنی را برای ارگان ها و عضلات بدن حفظ کند که به دنبال آن دچار نارسایی بطن راست و فشارخون ریوی می شود.

برنامه های نوری

جوجه های گوشتی تجاری در برنامه های نوری مستمر(CL) با هدف حداکثر مصرف غذا و حداکثر سرعت رشد پرورش داده می شوند. اما تعدادی مشکل در برنامه های نوری مداوم بعنوان اختلالات متابولیکی وجود دارد مانند مشکلات پا، سندرم مرگ ناگهانی(SDS) و آسیت.

در برنامه های نوری Step-down دیده شده که بعلت کاهش ساعات طول روز سرعت رشد پرنده کاهش یافته و به دنبال آن نیاز به اکسیژن اضافی نیز از بین می رود و این منجر به بهتر شدن بازده غذایی می شود.

استفاده از برنامه های نوری متناوب(IL) عملکرد گله را بهتر کرده و احتمال بروز اختلالات متابولکی را از طریق کنترل سرعت رشد سریع کاهش می دهد

در برنامه های نوری غیر مستمر در طول ساعات تاریکی فعالیت متابولیکی پرنده کاهش یافته در نتیجه حرارت کمتری تولید شده و مصرف اکسیژن نیز کمتر می شود.

در تغییرالگوی CL به IL  در سنین اولیه، سرعت رشد کاهش یافته و نیاز به اکسیژن نیز کم می شود و زمینه برای میزان وقوع آسیت در دوره های بعدی کاهش می یابد در واقع کاهش در سرعت رشد منجر به کاهش سرعت متابولیکی در سنین جوانی می شود.

در پایان نکته حائذ اهمیت این است که پشگیری در بروز آسیت بسیار آسان تر و کم هزینه تر از درمان آن است.

 

«تهیه شده توسط کمیته علمی-پژوهشی زنجیره یکپارچه بوقلمون زرین گستر پرتیکان»

پاسخگوی سوالات شما بازدیدکنندگان عزیز در بخش نظرات هستیم.

 

نظرات

نظر شما پس از تأیید نمایش داده خواهد شد



راههای پیشگیری و کنترل آسیت در گله های گوشتی